Ημι-φυσικό λιμνίο στην περιοχή Ερρεσού Αντίσσης | Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Ελένη Φυτώκα
Ημι-φυσικό λιμνίο στην περιοχή Ερρεσού Αντίσσης | Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Ελένη Φυτώκα

Σε εξέλιξη βρίσκεται το έργο «Αναγνώριση και καταγραφή μικρών νησιωτικών υγροτόπων» του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), το οποίο υλοποιείται από το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή/Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων, το Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης του Τμήματος Τοπογράφων Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Εργαστήριο Υδρολογίας και Υδραυλικών Έργων του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου.

Διεπιστημονική ομάδα του έργου πραγματοποίησε επίσκεψη σε 25 μικρούς νησιωτικούς υγροτόπους της Λέσβου την πρώτη βδομάδα του Απριλίου, με τη συμμετοχή μελών από τις Μονάδες Διαχείρισης του ΟΦΥΠΕΚΑ, Βορειοανατολικού Αιγαίου, Κεντρικού Αιγαίου, Σκύρου και Εύβοιας, Ανατολικής Κρήτης, και Κορινθιακού Κόλπου, όπου και υλοποιείται το εν λόγω έργο. Στις εργασίες πεδίου έγινε έλεγχος της χαρτογραφικής αποτύπωσης των ορίων των υγροτόπων που είχε διενεργηθεί με τεχνολογίες τηλεπισκόπησης, επισκόπηση του βαθμού φυσικότητας, δηλαδή της αναλογίας κάλυψης υγροτοπικών και ανθρωπογενών χαρακτηριστικών, καθώς και καταγραφή της κυρίαρχης υγροτοπικής βλάστησης. Επιλεκτικά, σε πέντε υγροτόπους διενεργήθηκαν επί τόπου μετρήσεις χημικών παραμέτρων.

Με την καθοδήγηση των μελών της Μονάδας Διαχείρισης Βορειοανατολικού Αιγαίου εντοπίστηκαν περιοχές που αντιμετωπίζουν υποβάθμιση λόγω ρύπανσης, απόθεσης ανενεργών υλικών (επιχωματώσεις, μπαζώματα) και επέκτασης αγροτικών και αστικών χρήσεων. Κυρίως όμως αναδείχθηκαν οι σημαντικές οικοσυστημικές υπηρεσίες των μικρών νησιωτικών υγροτόπων, αντιστρόφως ανάλογες με το φυσικό τους μέγεθος. Οι υγρότοποι του νησιού, παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία και φυσικό κάλλος και έχουν ιδιαίτερη οικολογική αξία ιδιαιτέρως για τα υδρόβια είδη. Βρίσκονται είτε εντός του αστικού ιστού, όπως το Παράκτιο Έλος στη Σκάλα Καλλονής που αποτελεί αγαπημένο προορισμό παρατηρητών πουλιών από τη Βόρεια Ευρώπη, είτε σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως το παράκτιο οικοσύστημα στην παραλία Παναγίας Φανερωμένης με εκβολικά ύδατα και εκτεταμένο αμμοθινικό σύστημα, το πολύ ιδιαίτερο μωσαϊκό υγροτοπικών ενδιαιτημάτων στην περιοχή που εκβάλλει ο ρύακας Φαρκονιάς με αλίπεδα και παράκτια λίμνη γλυκού νερού, η εκβολή Καρδαμά Περάντου στην παραλία Αποθήκες, ενώ περισσότερα από 300 τεχνητά / ημι-φυσικά λιμνία (γκιόλες) συνιστούν νησίδες ζωής στην άνυδρη περιοχή Ερεσού – Αντίσσης.

Υγρότοπος παρακείμενος της Εκβολής ρύακα Φαρκονιάς, με αλίπεδα και παράκτια λίμνη γλυκού νερού | Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Μίλτος Σεφερλής
Υγρότοπος παρακείμενος της Εκβολής ρύακα Φαρκονιάς, με αλίπεδα και παράκτια λίμνη γλυκού νερού | Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Μίλτος Σεφερλής
Eκβολή Καρδαμά Περάντου στην παραλία Αποθήκες | Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Ελένη Φυτώκα
Eκβολή Καρδαμά Περάντου στην παραλία Αποθήκες | Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Ελένη Φυτώκα

Τέλος, στο πλαίσιο της επίσκεψης στη Λέσβο, πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του ΟΦΥΠΕΚΑ στη Μυτιλήνη διαδραστική συνάντηση ανταλλαγής απόψεων μέσω ερωτηματολογίων που συμπλήρωσαν τα μέλη των εμπλεκόμενων Μονάδων Διαχείρισης, ως ειδικοί επιστήμονες με εμπειρία στην περιοχή αρμοδιότητάς τους, όσον αφορά στα κριτήρια ιεράρχησης για την προτεραιοποίηση μέτρων διατήρησης και αποκατάστασης των μικρών νησιωτικών υγροτόπων. Κατά τη συζήτηση αναδείχθηκε η κρίσιμη σημασία τους για είδη χλωρίδας και πανίδας ιδιαιτέρως για τα μεταναστευτικά πουλιά, η μεγάλη οικολογική τους αξία στην προστασία των νησιών από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της ερημοποίησης, οι πολυάριθμες πιέσεις που αντιμετωπίζουν ιδιαιτέρως στην παράκτια ζώνη που συχνά οδηγούν σε υποβάθμιση και κατακερματισμό, καθώς και το μικρό τους μέγεθος που τους καθιστά ευάλωτους σε αλλαγές στην υδρολογία και σε αλλαγές του ευρύτερου τοπίου, οδηγώντας ακόμη και σε ολοκληρωτική απώλεια, με σκόπιμες ή και μη σκόπιμες ενέργειες ή/και από έλλειψη επίγνωσης της σημασίας τους.