Οι τέσσερις φυσικές λίμνες της Κεντρικής Μακεδονίας, η Βόλβη, η Κορώνεια, η Δοϊράνη και η Πικρολίμνη, φαίνεται ότι έχουν περιέλθει για ακόμη μια φορά, σε περίοδο πτωτικής τάσης της στάθμης τους.

Η πτωτική πορεία της στάθμης των λιμνών είναι ιδιαίτερα έντονη τη χρονιά που διανύουμε, όπως φαίνεται και στο Σχήμα 1, όπου δίνεται η διακύμανση των μετρημένων τιμών της στάθμης τους από το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Υδάτων.

Η πτώση των στάθμεων των 4 φυσικών λιμνών το 2024 στα κατώτερα επίπεδα της περιόδου 2013-2024
Οι στάθμες και των τεσσάρων λιμνών, κατά το 2024 (έως και τον Αύγουστο) διαμορφώνονται σταθερά στα κατώτερα επίπεδα των τιμών της περιόδου 2013-2024. Χωρίς όμως να είναι -τουλάχιστον έως τώρα- οι χαμηλότερες. Η περίοδος με τις χαμηλότερες στάθμες υπήρξε το έτος 2013 έως και τις αρχές του 2014. Μάλιστα, για τις λίμνες Κορώνεια, Δοϊράνη και Πικρολίμνη τότε μετρήθηκε και η χαμηλότερη τιμή τους.

Αύξηση των στάθμεων των 4 φυσικών λιμνών το 2014-2015
Κατά τα έτη 2014 – 2015, η στάθμη και των τεσσάρων λιμνών αυξήθηκε σχετικά απότομα, από 2.00 μ. έως και 2.50 μ. όπως στην περίπτωση της λίμνης Κορώνειας. Η περίοδος συμπίπτει με τα διαδοχικά βροχερά -για την περιοχή- έτη (≥ 600 mm και ≥ 800 mm για τους σταθμούς Λαγκαδά και Κιλκίς αντιστοίχως) (Σχήμα 2).

Μεταβολές των στάθμεων των 4 φυσικών λιμνών από το 2016 και μετά

Από το 2016 και μετά, παρατηρείται πτωτική πορεία έως και το 2019. Κατά το έτος αυτό παρατηρείται η ελάχιστη στάθμη της Βόλβης για τη 12ετία που διανύουμε. Από το έτος 2020 έως και τον Αύγουστο του 2024, η μέση στάθμη των λιμνών Βόλβης και Κορώνειας, φαίνεται να σταθεροποιείται στα 35.80 μ. και 70.3 μ. απόλυτο υψόμετρο, με μέγιστη διακύμανση 1.30 μ. και 1.00 μ. για τις δυο λίμνες αντιστοίχως, ακολουθώντας το μοτίβο των ετήσιων βροχοπτώσεων (Σχήμα 2). Η στάθμη της Πικρολίμνης από το 2020 και μετά, μειώθηκε εκ νέου στα επίπεδα κάτω των 44.0 μ., προ της μεγάλης ανόδου της το 2015, προκαλώντας αρκετά συχνά ακόμη και την αποξήρανσή της όπως φέτος το καλοκαίρι.

Εξαίρεση στην παραπάνω εικόνα, αποτελεί η στάθμη της λίμνης Δοϊράνης, η οποία μετά την άνοδο του 2015, συνέχισε να αυξάνεται έως και το 2018 οπότε η μέση ετήσια τιμή της σταθεροποιήθηκε στο επίπεδο των 146.7 μ. έως και το 2020. Έτος από το οποίο αρχίζει η καθοδική πορεία της στάθμης της. Έως και το 2022 ο ετήσιος ρυθμός πτώσης της ήταν μικρότερος του 0.50 μ. Από το 2022 όμως και στη συνέχεια, η ετήσια πτώση της στάθμης της φαίνεται ότι ξεπερνάει το 1.00 μ., ακολουθώντας και πάλι το μοτίβο των βροχοπτώσεων της τελευταίας τριετίας.

Ταυτοχρόνως, από τις αρχές του 2024, οι τιμές της μέσης μέγιστης μηνιαίας θερμοκρασίας (Σχήμα 3), και στους δύο μετεωρολογικούς σταθμούς, βρίσκονται στα ανώτερα επίπεδα της περιόδου 2013-2023, ενώ κατά τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο βρίσκονται αρκετούς βαθμούς πάνω από τις έως τώρα μετρήσεις της περιόδου.

Παράγοντες που συμβάλλουν στο φαινόμενο

Δεν είναι μόνο το χαμηλό ύψος βροχοπτώσεων στις περιοχές των λιμνών τα τελευταία έτη, που ευθύνεται για τον υποβιβασμό της στάθμης τους. Οι αυξημένες θερμοκρασίες, κατά την ίδια περίοδο, αποτελούν επίσης παράγοντα που συμβάλλει στην επιδείνωση της κατάστασης. Οι υψηλές τιμές θερμοκρασίας επιτείνουν την απώλεια νερού από τις λίμνες τόσο άμεσα, μέσω της αύξησης της εξάτμισης, όσο και έμμεσα μέσω της αύξησης των αρδευτικών αναγκών. Αν και απολήψεις νερού άμεσα από τις λίμνες (με εξαίρεση τη Βόλβη), δεν πραγματοποιούνται για την κάλυψη αρδευτικών αναγκών, εντούτοις η κάλυψή τους με αντλήσεις από υπόγειους υδροφορείς οι οποίοι βρίσκονται σε επικοινωνία με τις λίμνες (όπως για παράδειγμα η Κορώνεια), οδηγεί στην ταπείνωση της στάθμης και των δύο. Η περιοχή των λιμνών της Κεντρικής Μακεδονίας, βιώνει τις κλιματικές συνθήκες οι οποίες έχουν ήδη λίγο πολύ περιγραφεί από τα παγκόσμια και περιφερειακά κλιματικά μοντέλα για την περιοχή της Μεσογείου. Χαρακτηριστικά, από τις αρχές του 2024, οι τιμές της μέσης μέγιστης μηνιαίας θερμοκρασίας, βρίσκονται στα ανώτερα επίπεδα της περιόδου 2013-2023 και το ετήσιο ύψος βροχής για τα έτη 2023 και 2024 αρκετά χαμηλά. Η κλιματική αλλαγή προκαλεί υδρολογικές πιέσεις στις λίμνες και επιτείνει την ανάγκη μείωσης των απολήψεων νερού από τις υδρολογικές λεκάνες των λιμνών.