Με το μήνυμα «Υγρότοποι και Ανθρώπινη Ευημερία», η Σύμβαση Ραμσάρ γιορτάζει τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων και αναδεικνύει τη διαχρονική σχέση των ανθρώπων με τους υγροτόπους, αλλά και την επείγουσα ανάγκη να δράσουμε εγκαίρως για τη διατήρηση και αποκατάστασή τους, καθώς απομένουν μόλις έξι χρόνια για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης έως το 2030.
Οι υγρότοποι συνθέτουν σπάνια οικοσυστήματα, φιλοξενούν τεράστιο πλούτο φυτών και ζώων, πολλά από τα οποία είναι ενδημικά, σπάνια και απειλούμενα. Για τον άνθρωπο ορίζουν περιοχές ανυπολόγιστης αξίας: δίνουν νερό για ύδρευση και άρδευση, παράγουν αλιεύματα, δίνουν τροφή σε αγροτικά ζώα, εμπλουτίζουν τους υπόγειους υδροφορείς, προστατεύουν από πλημμύρες, ενεργούν ως φίλτρα καθαρισμού των ρύπων και βελτιώνουν την ποιότητα του νερού, παρέχουν ευκαιρίες για έρευνα, εκπαίδευση και αναψυχή, συνδέονται άρρηκτα με τον πολιτισμό. Οι υγιείς υγρότοποι στηρίζουν τη ζωή, την οικονομία και την ευημερία μας.
Η Ελλάδα διαθέτει περισσότερους από 2.200 μικρούς και μεγάλους υγροτόπους, οι οποίοι καταλαμβάνουν περίπου το 2% της γεωγραφικής επικράτειας. Πιέσεις και αλόγιστες χρήσεις εξακολουθούν να επιφέρουν στους υγροτόπους σημαντικά προβλήματα. Η διατάραξη των υδρολογικών συνθηκών (π.χ. αποστραγγίσεις, υδραυλικά έργα), η μη συνετή χρήση των φυσικών πόρων (π.χ. υπερβόσκηση, λαθροθηρία), η καταπάτηση και η μείωση της υγροτοπικής έκτασης (π.χ. προς όφελος αναπτυξιακών έργων), η ρύπανση (π.χ. από γεωργικές δραστηριότητες), κλονίζουν τις ισορροπίες της φύσης, υποβαθμίζουν τη βιοποικιλότητα, μειώνουν τα οφέλη που προσφέρουν. Στα ανωτέρω προστίθενται και οι μεγάλες πιέσεις που ασκούνται και από την αλλαγή του κλίματος.
Η διατήρηση των υγροτόπων ως ασπίδων στην κλιματική αλλαγή προωθείται στο πλαίσιο ευρωπαϊκών και διεθνών δεσμεύσεων, καθώς και εθνικών πολιτικών και στρατηγικών. Αυτή η κατεύθυνση αποτυπώνεται και στο νέο Στρατηγικό Σχέδιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023 – 2027 για τη χώρα το οποίο στοχεύει στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της γεωργίας συμβάλλοντας στον μετριασμό και την προσαρμογή της κλιματικής αλλαγής και στην προστασία της βιοποικιλότητας. Στο πλαίσιο της εφαρμογής του καθεστώτος της αιρεσιμότητας για την καταβολή των ενισχύσεων της ΚΑΠ, στους παραγωγούς εφαρμόζονται τα πρότυπα Καλής Γεωργικής και Περιβαλλοντικής Κατάστασης -(ΚΓΠΚ)», που είναι προ απαιτούμενα για τη λήψη εισοδηματικής στήριξης. Το πρότυπο για την προστασία των υγροτόπων στις αγροτικές εκτάσεις (ΚΓΠΚ 2, γνωστό με τον αγγλικό όρο «GAEC 2: wetland and peatland protection»), ορίζει ότι πρέπει να διασφαλιστεί η προστασία των υγροτόπων και των τυρφώνων στις αγροτικές εκτάσεις γιατί συγκρατούν και αποθηκεύουν άνθρακα, ο οποίος, εάν απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα λόγω της απώλειας ή υποβάθμισής τους, θα έχει επιπτώσεις στην κλιματική αλλαγή.
Το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας/Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΜΓΦΙ-ΕΚΒΥ) και η Διαχειριστική Αρχή του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ συνεργάζονται σε δύο νέα διακρατικά έργα που αφορούν στους υγροτόπους και την κλιματική αλλαγή. Το πρώτο έργο με τίτλο «Wetlands-based solutions for climate change adaptation, risk prevention and mitigation» επιλέχθηκε προς χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα INTERREG EuroMed και στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην εφαρμογή κοινής μεθοδολογικής προσέγγισης, σε Βουλγαρία, Γαλλία, Ελλάδα, Ισπανία και Ιταλία, για την εκτίμηση της ικανότητας δέσμευσης άνθρακα από τους υγροτόπους. Το δεύτερο έργο με τίτλο «Public – Private governane of rivers and wetlands restoration and conservation as blue-green infrastructure» επιλέχθηκε προς χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα INTERREG Europe και στην Ελλάδα οι δύο φορείς θα συνεργαστούν για την ενεργό συμμετοχή αγροτών και άλλων ενδιαφερόμενων μερών στην εφαρμογή της ΚΓΠΣ 2, καθώς και για την εναρμόνιση και περαιτέρω εξειδίκευση μέτρων που σχετίζονται με την προστασία, τη διατήρηση ή/και την αποκατάσταση των υγροτοπικών οικοσυστημάτων, τα οποία διατρέχουν το σύνολο των αξόνων του Στρατηγικού Σχεδίου (προϋποθέσεις για πληρωμές, προγράμματα για το κλίμα, το περιβάλλον (eco-schemes), περιβαλλοντικές, κλιματικές και άλλες δεσμεύσεις διαχείρισης).
Για περισσότερες πληροφορίες: ΜΓΦΙ-ΕΚΒΥ, κα. Ελένη Φυτώκα, Τηλ. 2310 473320, helenf@ekby.gr & Διαχειριστική Αρχή του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ, κος. Νικόλαος Καραβάς, Τηλ. 210 5275272, nkaravas@mou.gr.
