Πώς οι υγρότοποι συμβάλλουν στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτή; Η πρώτη μελέτη περίπτωσης δέσμευσης του άνθρακα σε υγροτόπους στην Ελλάδα υλοποιείται στη λίμνη Κερκίνη, από το παράρτημα του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή, Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων – Υγροτόπων.

Η αξία των φυσικών οικοσυστημάτων για την απορρόφηση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου και η συμβολή τους στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή του Πλανήτη σε αυτή, αναδεικνύονται ολοένα και περισσότερο.

Οι υγρότοποι έχουν την ικανότητα να συγκρατούν τον άνθρακα, οργανικό ή ανόργανο, που δέχονται από τα φερτά υλικά των ποταμών και τις εκπλύσεις της λεκάνης απορροής τους, τον οποίο αποθηκεύουν στο νερό, στα ιζήματα, στη βλάστηση. Η υγροτοπική βλάστηση αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες συγκράτησης του άνθρακα και απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα, ενώ στα ιζήματα των υγροτόπων παγιδεύονται, εδώ και χιλιάδες χρόνια, μεγάλες ποσότητες άνθρακα. Αν οι υγρότοποι αποξηρανθούν, ο άνθρακας αυτός θα απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα.

Είναι σημαντικό να γίνει ευρέως αντιληπτό ότι η ικανότητα των υγροτόπων να αποθηκεύουν άνθρακα εξαρτάται από την καλή διατήρησή τους. Η υποβάθμισή τους από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις (απόληψη σημαντικών ποσοτήτων νερού, εκχέρσωση βλάστησης, ρύπανση ή αποστράγγιση υδάτων), διαταράσσει και υποβαθμίζει την υπηρεσία αυτή. Για παράδειγμα, τα παράκτια έλη, παρότι συγκαταλέγονται στις πιο σημαντικές αποθήκες άνθρακα, συχνά υποβαθμίζονται ή και καταστρέφονται.

Παγκοσμίως, η επιστημονική κοινότητα επιχειρεί να μελετήσει και να κατανοήσει καλύτερα τη συγκεκριμένη υπηρεσία που παρέχουν οι υγρότοποι, υλοποιώντας έρευνες σε φυσικούς και τεχνητούς υγροτόπους. Μια πρώτη προσπάθεια να αποτυπωθούν τα πρότυπα εκπομπών του άνθρακα και δέσμευσής του στους υγροτόπους της χώρας πραγματοποιεί το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή / Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων, σε συνεργασία με ερευνητικούς φορείς από τη Βουλγαρία, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία, στο πλαίσιο του έργου WETLAND4CHANGE που χρηματοδοτείται από το διακρατικό πρόγραμμα INTERREG Euro Med. Με την επιστημονική καθοδήγηση του Πανεπιστημίου της Βαλένθια της Ισπανίας, πρόκειται να υλοποιηθούν δειγματοληψίες σε πέντε υγροτοπικές περιοχές (μία ανά χώρα), ώστε να εκτιμηθεί η δέσμευση και απελευθέρωση του άνθρακα, αλλά και να μοντελοποιηθούν οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου και η συγκράτηση του άνθρακα.

Στην Ελλάδα, ως πιλοτική περιοχή έχουν επιλεγεί η λίμνη Κερκίνη και περισσότεροι από 80 μικρότεροι υγροτόποι, που βρίσκονται στη λεκάνη απορροής του ποταμού Στρυμόνα. Τον Νοέμβριο του 2024, πραγματοποιήθηκε στην Ηράκλεια Σερρών η πρώτη συνάντηση ενημέρωσης των εμπλεκόμενων φορέων και οργανισμών για το έργο, τις δράσεις και τα αναμενόμενα αποτελέσματα, τα οποία θα αξιοποιηθούν για τη διατύπωση μέτρων διατήρησης και αποκατάστασης των υγροτοπικών οικοσυστημάτων της περιοχής. Συνεργαζόμενοι φορείς, σε εθνικό επίπεδο, είναι η Ειδική Διαχειριστική Αρχή του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) 2023-2027 της Ελλάδας, η Περιφερειακή Ενότητα Σερρών Κεντρικής Μακεδονίας και ο Δήμος Ηράκλειας. Το προσεχές διάστημα θα ξεκινήσουν οι πιλοτικές δειγματοληψίες άνθρακα στη λίμνη και τις γύρω περιοχές.

Η Ελλάδα, όπως και οι υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη Σύμβαση – Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, οφείλει, από το 2006, να καταγράφει και να παρακολουθεί τις εκπομπές του άνθρακα που παράγονται από τις οικονομικές δραστηριότητες στην επικράτειά της, καθώς και τις αλλαγές χρήσεων γης, καθώς και να υποβάλλει ετήσιες και διετείς αναφορές στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στη Γραμματεία της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC). Η χώρα έχει θέσει ως στόχο τη μείωση των εκπομπών του άνθρακα κατά 22,7% και έχει δεσμευτεί να προτείνει και να υιοθετήσει μέτρα που θα βοηθήσουν την επίτευξή του.